Deskundigen constateren dat het lobbyproces rondom de uitbreiding van de statiegeldwet in Nederland grotendeels onzichtbaar is gebleven. Het bedrijfsleven, dat een grote invloed heeft op beleid, heeft volgens experts de voorsprong in de vorming van wetgeving.
Rondom de uitbreiding van de statiegeldwet is door het bedrijfsleven verschillende keren met het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat gesproken, maar wat er is gezegd is niet op te maken uit documenten die zijn opgevraagd met een Woo-verzoek. Toch zijn van een afstandje een aantal 'typische lobbyprocessen' zichtbaar, zeggen deskundigen.
Gemeenten en maatschappelijke organisaties vroegen in 2019 aan het ministerie om een innameverplichting voor verkopers van flesjes en blikjes met statiegeld, omdat het statiegeldsysteem volgens hen anders niet goed zou werken. Toch kwam het niet in de wet, waardoor consumenten nog steeds lang met hun flesjes en blikjes blijven zitten, voordat ze die kunnen wegbrengen. Het bedrijfsleven zag toen niks in een verplichting. Inmiddels lijken ook de producenten en supermarkten om. Het ministerie onderzoekt de plicht en komt dit voorjaar met de resultaten. 'Zo'n statiegeldwet is een jarenlang proces en juist bij dat soort lange processen zie je dat het bedrijfsleven veel sterker is', zegt universitair hoofddocent politicologie (UvA) Marcel Hanegraaff. 'Ook is statiegeld een onderwerp waar relatief veel media-aandacht voor is geweest, maar weinig publieke opinie. Je gaat niet op een bepaalde politieke partij stemmen omdat die voor of tegen statiegeld of een innameplicht is. Dat zijn precies de onderwerpen waar het bedrijfsleven het heel sterk doet.' Bij het vormen van een wet zijn er verschillende processen gaande, zegt Caelesta Braun, hoogleraar openbaar bestuur en maatschappelijke democratie (UL). 'Reacties op een wetsvoorstel zijn het zichtbare topje van de ijsberg. De grootste invloed heb je aan de voorkant. Zodra een wetsvoorstel echt ter inzage ligt en partijen daarop gaan reageren - zoals hier de gemeenten en maatschappelijke organisaties hebben gedaan - dan is er vaak al veel onzichtbare lobby aan voorafgegaan.' 'Hoe minder je ziet van lobby, hoe verder een lobby al ontwikkeld is', vult Hanegraaff aan. 'Als het bedrijfsleven heel veel geld heeft - en dat hebben de makers van frisdrank en alcohol - dan kunnen ze hun belangen jarenlang en informeel behartigen, al vanaf het moment dat statiegeld ergens wordt genoemd.' Actiegroepen, coalities en gemeenten zijn volgens Hanegraaff pas later betrokken. Zij werken naar een bepaald moment toe, bijvoorbeeld zo'n wetsvoorstel. 'Dan gaan ze van alle mogelijkheden gebruikmaken om invloed uit te oefenen. Daarna zie je hun aandacht weer verslappen en pakt de lobby het weer op.' Dat lijkt bij de vorming van de statiegeldwet het geval. Bij het tot stand komen van een wetsvoorstel verkennen ambtenaren eerst het veld: wie wil wat? Van die verkenning wordt niet altijd even goed verslag gedaan, zegt Braun. 'Ambtenaren hebben last van een steeds heftiger afrekencultuur. Als je beleid ontwikkelt en je verzamelt informatie uit het veld; dat kan elke keer naar buiten komen. Daar hebben ambtenaren niet altijd zin in. Dat is te begrijpen, maar leidt wel tot minder openheid.' Dat geldt ook voor het bedrijfsleven. Dat er in het Woo-verzoek nauwelijks een papieren spoor van het bedrijfsleven te vinden is, vindt Hanegraaff daarom niet opmerkelijk. Volgens hem hanteren lobbyisten de regel: je zet op papier wat naar buiten mag komen en je belt als dat niet zo is. 'En dat betekent dus steeds meer bellen.' Men kan daarom spreken van een transparantie-paradox, zegt Hanegraaff. 'Elke keer dat je strenger wordt in transparantie, komen er manieren om dat te omzeilen.' Het is geen geheim dat de afgelopen kabinetten het zwaartepunt bij het bedrijfsleven hebben gelegd, zegt Braun. 'Dat is geheel in hun recht omdat het een politieke keuze is, maar dan moet je daar wel eerlijk over zijn. Er is geen sprake van een gelijk speelveld, omdat het bedrijfsleven veel geld en een lange adem heeft. Dat hebben ngo's en gemeenten veel minder.' Daarbuiten bestaan consumenten volgens Braun uit een diverse massa met allemaal verschillende belangen. 'Die hebben niet één stem. Het bedrijfsleven heeft dat vaker wel, en ze hebben ook nog eens een gezamenlijk belang: winst maken.' Heeft het zin om jaren later te proberen een lobby te reconstrueren? Ja, vindt Hanegraaff, omdat er aandacht voor het onderwerp komt en het de macht van bedrijven wat kan beperken. Braun ziet het liever anders: 'We moeten naar een situatie toe met proactieve openbaarmaking van hoe besluiten tot stand zijn gekomen, niet reactief jaren later via een Woo-verzoek.
Statiegeldwet Lobby Bedrijfsleven Transparantie Politiek
Nederland Laatste Nieuws, Nederland Headlines
Similar News:Je kunt ook nieuwsberichten lezen die vergelijkbaar zijn met deze die we uit andere nieuwsbronnen hebben verzameld.
Vissers: Milambo Onzichtbaar, Timber Zoekt ZichzelfWillem Vissers analyseert Feyenoord's nederlaag tegen PSV en vraagt zich af waarom Antoni Milambo niet eerder werd gewisseld. Hij noemt ook Timber's zoektocht naar vorm.
Lees verder »
'Met einde aan factchecks heeft Zuckerberg politieke wind VS in de rug'Deskundigen maken zich zorgen over de beslissing van techgigant Meta om de samenwerking met factcheckers in de Verenigde Staten te stoppen.
Lees verder »
Zuid-Korea start onderzoek luchtvaart na dodelijke crashNa de dodelijke vliegramp op het vliegveld van Muan, waarbij 179 inzittenden om het leven kwamen, heeft de waarnemend president van Zuid-Korea een onderzoek ingesteld naar het hele luchtvaartsysteem. Het ministerie van Transport krijgt de opdracht om het onderzoek te leiden en overweegt om alle Boeing 737 toestellen in Zuid-Korea te inspecteren. De oorzaak van de crash, waarbij een Boeing 737 van Jeju Air is neergestort, is nog onduidelijk. Deskundigen onderzoeken onder meer de botsing met vogels en de reden waarom het landingsgestel niet is uitgeklapt.
Lees verder »
Noa Lang's Dubai Foto met Quincy Promes wekt VerwarringNoa Lang plaatste een foto op social media met Quincy Promes en Steven Berghuis in Dubai, wat opmerkelijk is omdat Promes een celstraf van 7,5 jaar voor drugshandel en poging tot moord heeft. Deskundigen zijn sceptisch over de gevolgen voor Langs imago en mogelijk voetbalcarrière.
Lees verder »
Meta stopt samenwerking met factcheckers in VS, Zuckerberg wil Trump tegemoetkomenTechgigant Meta stopt de samenwerking met factcheckers in de Verenigde Staten. CEO Mark Zuckerberg stelt dat de factcheckers 'politiek vooringenomen' zijn en dat prioriteit moet liggen op vrijheid van meningsuiting. Deskundigen zien de beslissing als een poging om in het goedlicht te komen bij aankomend president Donald Trump.
Lees verder »
Zuid-Koreaanse Vliegramp: Identificatie Slachtoffers en Ontbrekende DataDe identiteit van 174 van de 179 slachtoffers van de vliegramp in Zuid-Korea is vastgesteld. Deskundigen proberen data van de beschadigde zwarte doos met vluchtgegevens te herstellen. Het ongeluk gebeurde toen het landingsgestel van een Boeing 737-800 niet uitklapt bij het landen.
Lees verder »